Αρχαία Μένδη: Η αποικία της Ερέτριας που άνθισε χάρη στον «Μενδαίο οίνο»

Χαλκιδική – Στη δυτική ακτή της χερσονήσου Παλλήνης, ανάμεσα στα πεύκα και τις αμμουδιές του σημερινού Ποσειδίου, βρίσκεται ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Βόρειας Ελλάδας: η αρχαία Μένδη, αποικία της Ερέτριας και ένα από τα αρχαιότερα αστικά κέντρα της περιοχής.

Η ιστορία της πόλης ξεκινά στον λεγόμενο α’ ελληνικό αποικισμό, μεταξύ 12ου και 10ου αιώνα π.Χ., και το όνομά της πιθανότατα προέρχεται από το αρωματικό φυτό μίνθη – ένα είδος μέντας που εξακολουθεί να ευδοκιμεί στην περιοχή.

Οικονομική δύναμη και «Μενδαίος οίνος»

Η Μένδη γνώρισε μεγάλη ακμή ήδη από τους αρχαϊκούς χρόνους, κυρίως χάρη στις εξαγωγές του φημισμένου «Μενδαίου οίνου». Τον 5ο αιώνα π.Χ. ήταν από τα ισχυρότερα μέλη της Αθηναϊκής Συμμαχίας, με ετήσιες εισφορές που έφταναν έως και τα 15 τάλαντα. Η προσπάθειά της να ανεξαρτητοποιηθεί από την Αθήνα το 423 π.Χ. ήταν βραχύβια, καθώς επανήλθε σύντομα στην αθηναϊκή κυριαρχία, όπως καταγράφουν ο Θουκυδίδης και ο Διόδωρος Σικελιώτης.

Η Μένδη αποτέλεσε μήλο της έριδος μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, ενώ αργότερα, με την ίδρυση της Κασσάνδρειας το 315 π.Χ., εντάχθηκε στη νέα μακεδονική πόλη, σηματοδοτώντας το τέλος της πολιτικής της αυτονομίας.

Αρχαιολογικός πλούτος στην καρδιά της Παλλήνης

Ο κυρίως αρχαιολογικός χώρος, έκτασης περίπου 1200 x 600 μέτρων, εντοπίζεται σε λόφο με θέα στη θάλασσα. Στην ακρόπολη (ή Βίγλα), έχουν εντοπιστεί αποθηκευτικοί χώροι με κεραμική από τον 12ο έως τον 7ο αιώνα π.Χ., ενώ στο πλάτωμα γνωστό ως «Ξέφωτο», αποκαλύφθηκε τμήμα του τείχους της κλασικής πόλης.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το «Προάστειο», η παραθαλάσσια εκτός των τειχών περιοχή που αναφέρει ο Θουκυδίδης, όπου εντοπίστηκαν ίχνη συνεχούς κατοίκησης από τον 9ο έως τον 4ο αιώνα π.Χ. Το παράλιο νεκροταφείο της πόλης, στη σημερινή παραλία του ξενοδοχείου Μένδη, έφερε στο φως 241 ταφές – κυρίως βρεφών και νηπίων – σε μεγάλα αγγεία με εντυπωσιακή διακόσμηση, αντιπροσωπευτικά της αρχαίας χαλκιδικής κεραμεικής.

Το ιερό της πόλης ανακαλύφθηκε στο αμμώδες ακρωτήρι του Ποσείδι, περίπου 4 χλμ. δυτικά. Εκεί ανεγέρθηκε στα πρώτα χρόνια του 5ου αιώνα π.Χ. ο ναός του Ποσειδώνα, όπως μαρτυρούν εγχάρακτες επιγραφές σε ευρήματα της περιοχής.

Μια αποικία-κλειδί για την κατανόηση του Βόρειου Αιγαίου

Η σημασία της Μένδης ξεπερνά τα τοπικά όρια. Οι αρχαιολογικές ανακαλύψεις αποδεικνύουν πως η πόλη ήταν από τους πρώτους οργανωμένους οικισμούς με ευβοϊκή ταυτότητα στη Χαλκιδική, ήδη από τον 12ο αιώνα π.Χ. Τα δεδομένα από τις ανασκαφές εμπλουτίζουν τις γνώσεις μας τόσο για την ευβοϊκή αποικιακή δραστηριότητα, όσο και για τα εμπορικά δίκτυα που αναπτύχθηκαν στο Βόρειο Αιγαίο κατά την περίοδο των λεγόμενων «Σκοτεινών Αιώνων».

Η Μένδη δεν ήταν μόνο ένας σημαντικός οίκος παραγωγής κρασιού. Ήταν μια γέφυρα μεταξύ Νότου και Βορρά, ένα σημείο συνάντησης πολιτισμών και εμπορικών ρευμάτων – μια αρχαία πόλη που αξίζει να αναδειχθεί περισσότερο στο σύγχρονο πολιτιστικό τοπίο της Ελλάδας.

Twitter